Sygnaliści i Procedura Zgłoszeń Wewnętrznych.
Od momentu wprowadzenia Dyrektywy 2019/1937 w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, znanej szerzej jako Dyrektywa o sygnalistach, przedsiębiorstwa w Europie zostały zobowiązane do wprowadzeia odpowiednich procedur i systemów umożliwiających zgłaszanie nieprawidłowości przez pracowników i inne osoby związane z działalnością firmy. W Polsce przepisy te zostały wdrożone w ramach nowej ustawy o ochronie sygnalistów (ustawa o sygnalistach). W tym artykule omówimy, kim są sygnaliści, jakie obowiązki spoczywają na firmach, jak wdrożyć skuteczną procedurę zgłoszeń wewnętrznych oraz jakie terminy i konsekwencje prawne wynikają z nieprzestrzegania tych regulacji.
Kim jest sygnalista?
Sygnalista (z ang. whistleblower) to osoba, która zgłasza naruszenia przepisów prawa, zasady etyki lub inne nieprawidłowości, które miały miejsce w organizacji, z którą jest związana, np. jako pracownik, zleceniobiorca, współpracownik, stażysta lub osoba świadcząca usługi na podstawie umów cywilnoprawnych.
Przykłady naruszeń zgłaszanych przez sygnalistów mogą obejmować:
- Naruszenia prawa pracy, takie jak dyskryminacja, mobbing, brak poszanowania praw pracowników,
- Oszustwa finansowe, np. manipulacje księgowe, pranie pieniędzy, uchylanie się od opodatkowania,
- Naruszenia przepisów dotyczących ochrony środowiska,
- Nadużycia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy,
- Naruszenia ochrony danych osobowych i prywatności.
Kogo dotyczą przepisy o ochronie sygnalistów?
Dyrektywa o sygnalistach obejmuje szeroki krąg podmiotów, które są zobowiązane do wdrożenia procedur ochrony sygnalistów. W Polsce przepisy te zostały wdrożone poprzez ustawę o ochronie sygnalistów, która wejdzie w życie 25 września 2024 r. Zgodnie z tą ustawą, do wdrożenia procedur zgłaszania nieprawidłowości zobowiązane są:
- Przedsiębiorstwa prywatne zatrudniające co najmniej 50 osób wykonujących pracę zarobkową na jego rzecz (w przeliczeniu na pełne etaty) lub osoby świadczące pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy,
- Podmioty sektora publicznego, w tym samorządy i instytucje publiczne,
- Firmy z określonych branż, jak działających w zakresie usług, produktów i rynków finansowych oraz przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu, bezpieczeństwa transportu i ochrony środowiska, niezależnie od liczby zatrudnionych pracowników.
Jakie obowiązki spoczywają na pracodawcach w Polsce?
Zgodnie z ustawą o sygnalistach, pracodawcy mają obowiązek wdrożenia mechanizmów zgłaszania nieprawidłowości oraz ochrony sygnalistów. Kluczowe obowiązki to:
- Wdrożenie procedury zgłoszeń wewnętrznych,
- Zapewnienie ochrony tożsamości sygnalisty,
- Zakaz działań odwetowych,
- Terminy na potwierdzenie otrzymania zgłoszenia oraz przekazania informacji zwrotnej.
Jak wdrożyć skuteczny system zgłoszeń wewnętrznych?
Wdrożenie procedury zgłoszeń wewnętrznych to proces wymagający odpowiedniego planowania. Kluczowe aspekty to:
- Bezpieczne kanały komunikacji,
- Niezależna jednostka obsługująca zgłoszenia,
- Monitorowanie i aktualizowanie procedur,
- Edukacja i kultura zgłaszania w firmie.
Jakie są konsekwencje nieprzestrzegania ustawy o sygnalistach?
Niezastosowanie się do obowiązku wdrożenia procedur ochrony sygnalistów zgodnie z polską ustawą o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa może wiązać się z konsekwencjami, w tym:
- nałożenie na podmiot grzywny za brak wdrożenia odpowiednich procedur,
- ryzyko utraty reputacji – brak ochrony sygnalistów może prowadzić do publicznego ujawnienia informacji o nieprawidłowościach do mediów, co może negatywnie wpłynąć na wizerunek firmy,
Podsumowanie
Przepisy dotyczące ochrony sygnalistów, zarówno na poziomie unijnym, jak i polskim, to ważny krok w kierunku zwiększenia transparentności i odpowiedzialności organizacji. Wdrożenie procedur zgłoszeń wewnętrznych nie tylko zabezpiecza firmę przed sankcjami prawnymi, ale również buduje kulturę zaufania i etycznego postępowania.
Nasza kancelaria radcy prawnego oferuje wsparcie w dostosowaniu organizacji do nowych wymogów prawnych, opracowaniu odpowiednich procedur oraz szkoleniu pracowników w zakresie ochrony sygnalistów.
—
Jeżeli mają Państwo jakiekolwiek pytania dotyczące zabezpieczenia roszczeń pieniężnych lub innych aspektów prawa cywilnego i gospodarczego, zachęcamy do kontaktu. Nasz zespół doświadczonych prawników jest gotowy, aby wspierać Państwa firmę w każdej sytuacji prawnej.
Kontakt
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej, skontaktuj się z naszą kancelarią pod numerem telefonu:
+48 690 009 732
napisz do nas e-mail:
info@walawski.com
Możesz również napisać do nas na Facebooku:
Nasz profil na Facebooku
—
Zapraszamy do zapoznania się z naszym ostatnim artykułem. Odpowiadamy na najczęstsze pytania pojawiające się w rozmowach z klientami – „Czym różni się radca prawny od adwokata”?. „Czy radca prawny może występować przed sądem”?. Link do artykułu znajdziesz tutaj.