Zwolnienia z VAT dla usług medycznych
2024-08-06 20:15

Zwolnienia z VAT dla usług medycznych

Od wielu lat branża medyczna dynamicznie się rozwija. Szeroki rynek usług medycznych i specjalistów w tej branży nie sprzyja jednak stosowaniu prawa podatkowego, którego sztywne zapisy nie nadążają za zmianami. W dzisiejszym wpisie poruszę kwestie zwolnienia z VAT dla sektora usług medycznych i wskażę jakie okoliczności wpływają na stosowanie zwolnienia.

Przepisy:

Zwolnienia z VAT dla usług medycznych zawarte są w art. 43 ust. 1 pkt 18-19 ustawy o VAT.

Warto dodać, że art. 43 ust. 1 pkt 19a i 20 ustawy o VAT przewidują dwa dodatkowe zwolnienia związane z usługami opieki medycznej, dlatego również je zamieszczam.

Przedmiotowy aspekt zwolnienia:

Świadczenia w zakresie opieki medycznej

Zwolnienia z VAT dla usług medycznych opierają się na wspólnym mianowniku celu tych usług. Usługi w zakresie opieki medycznej muszą służyć profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia. Zwolnieniu podlegają jedynie świadczenia służące diagnozowaniu i leczeniu chorób lub zaburzeń zdrowia lub ochronie, utrzymywaniu i przywracaniu dobrego stanu zdrowia osób.

Ten czynnik tworzy wiele wątpliwości w zakresie opodatkowania konkretnych usług medycznych. Często trudno jest określić istotę danej usługi w branży medycznej. Dlatego też przy ocenie możliwości zastosowania zwolnienia warto zapoznać się ze stanowiskiem organów i sądów. Na ogół terapeutyczny charakter świadczeń nie budzi wątpliwości, ale przykładowo, według orzecznictwa i interpretacji zwolnienie nie przysługuje w zakresie:

1. Sporządzania zaświadczeń i raportów medycznych o stanie zdrowia w celu oceny świadczeń rentowych,
2. Pobierania próbek DNA dla ustalenia ojcostwa,
3. Pobierania, transport, badanie i przechowywanie krwi pępowinowej i komórek macierzystych, jeżeli nie dotyczy konkretnej terapii.
4. Badań krwi na obecność alkoholu lub środków odurzających wykonywane w związku z odpowiedzialnością karną.
5. Badań wstępnych dla kandydatów na kierowców, instruktorów, egzaminatorów, kierowców pojazdów uprzywilejowanych, sędziów, kuratorów społecznych, itp.
6. Zabiegów laseroterapii w zakresie usuwania rozstępów, blefaroplastyki, ginekologii estetycznej, zastrzyków hormonalnych z testosteronu.

Już w tym przykładowym zbiorze znajdziemy rozbieżne stanowiska organów lub wyjątki, które jednak umożliwiają zwolnienie. Przykładowo, czasami zabiegi medycyny estetycznej lub chirurgii plastycznej mogą korzystać ze zwolnienia (ale to temat na inny artykuł).

Dodatkowe usługi i dostawy towarów

Zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT dotyczy usług medycznych świadczonych na rzecz podmiotów leczniczych, w ramach outsourcingu. Usługi te muszą być faktycznie wykorzystywane na terenie zakładu leczniczego. Chodzi m.in. o:

1. wsparcie pielęgniarek lub salowych w opiece nad pacjentami,
2. monitorowanie stanu pacjentów,
3. transport pacjentów na terenie placówki medycznej,
4. przygotowanie pomieszczeń i przedmiotów niezbędnych do operacji i zabiegów medycznych

(interpretacja ogólnej Ministra Rozwoju i Finansów nr PT1.8101.5.2017.PSG.622 z dnia 29 grudnia 2017 r.)

Zwolnienia z pkt 18 i 18a mają zastosowanie do dostaw towarów lub świadczenia usług ściśle związanych z usługami medycznymi. Takie „usługi dodatkowe” również muszą cechować się celem terapeutycznym. W tym zakresie również istnieje istotny warunek podmiotowy (o czym niżej).

Kończąc, warto zaznaczyć, że w art. 43 ust. 17 ustawy o VAT zawarto wyłączenia ze stosowania zwolnień w zakresie usług dodatkowych. Zgodnie z tym przepisem zwolnienia z pkt 18 i 18a, nie mają zastosowania do dostawy towarów lub świadczenia usług ściśle związanych z usługami podstawowymi, jeżeli:

1) nie są one niezbędne do wykonania usługi podstawowej, zwolnionej

2) ich głównym celem jest osiągnięcie dodatkowego dochodu przez podatnika, przez konkurencyjne wykonywanie tych czynności w stosunku do podatników niekorzystających z takiego zwolnienia.

Podmiotowy aspekt zwolnienia

W poszczególnych przepisach zawarto warunki w zakresie podmiotowym, dotyczącym usługodawcy. Dlatego też dla zwolnienia istotny jest nie tylko charakter usługi, ale także przymioty, status lub kwalifikacje podatnika, który świadczy usługę.

Zwolnienie z VAT dla usług podmiotów leczniczych i ich podwykonawców

Pierwsze zwolnienie z VAT dla usług medycznych oraz dostaw towarów i świadczenia usług ściśle związanych z tymi świadczeniami (art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT) przysługuje wyłącznie podmiotom leczniczym, które wykonują działalność leczniczą. Regulacje prawne dotyczące wymienionych zagadnień znajdują się w ustawie o działalności leczniczej i są bardzo szerokie, przez co kryterium podmiotowe w tym przepisie nie jest warunkiem szczególnie trudnym do spełnienia. Warto jednak zaznaczyć, że wykonywanie działalności leczniczej wymaga wpisu do odpowiedniego rejestru.

Zwolnienie z art. 18a ma istotne warunki podmiotowe. Po pierwsze, usługodawca powinien świadczyć usługi medyczne o celu terapeutycznym, choć nie ma tu obowiązku posiadania konkretnych kwalifikacji. Po drugie, usługobiorca musi być podmiotem leczniczym, który wykonuje w działalność leczniczą. Po trzecie, usługa ma być faktycznie wykorzystywana w zakładzie leczniczym.

W tym miejscu warto zaznaczyć, że dostawy towarów lub świadczenie usług ściśle związanych z usługą podstawową może korzystać ze zwolnienia jedynie w przypadku, gdy świadczy je podmiot medyczny wykonujący usługę podstawową (art. 14 ust. 17a ustawy o VAT). Podmioty nie będące podmiotami leczniczymi (np. prywatne firmy sprzątające lub cateringowe) nie będą mogły zatem korzystać z ww. zwolnienia od podatku VAT.

Zwolnienie z VAT dla usług w ramach zawodów medycznych

Następne zwolnienie, spisane w pkt 19 wprost wskazuje swój zakres podmiotowy. Przepis dotyczy świadczenia usług w ramach wykonywania zawodów lekarzy, pielęgniarek, położnych, zawodów medycznych i psychologów. Zatem zakres zwolnienia obejmuje m.in. fizjoterapeutów, ratowników medycznych, dietetyków, logopedów, farmaceutów, asystent stomatologiczny itp. Przez sformułowanie, że usługi mają być świadczone w ramach wykonywania zawodów, zwolnienie może obejmować usługi medyczne wykonane przez podmioty bez odpowiednich uprawnień, byle tylko istotą usługi było to, co wykonuje się w ramach zawodów medycznych wskazanych w pkt 19.  Fundamentalne znaczenie przy stosowaniu zwolnienia ma oczywiście przedmiot usługi – w zakresie leczniczego celu.

Dodatkowe zwolnienia

Refakturowanie

Zwolnione z VAT dla usług medycznych przysługuje również w przypadku refakturowania usług zwolnionych na podstawie pkt 18 i 19 ustawy o VAT Zgodnie z tym przepisem, podatnik (który nie jest podmiotem leczniczym, ani zawodem medycznym) zakupi usługi medyczne i je odsprzedaje to dalej korzystają one ze zwolnienia. Refakturowane usługi korzystają ze zwolnienia tylko w przypadku, gdy zostały one nabyte od podmiotów świadczących je jako zwolnione na podstawie pkt 18 i 19. Dalsze refakturowanie nie będzie zwolnione z VAT.

 Transport sanitarny

Zgodnie z pkt 20 zwolniony z VAT jest transport sanitarny. Zgodnie z ustawą o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych transport sanitarny to przewóz osób albo materiałów biologicznych i materiałów wykorzystywanych do udzielania świadczeń zdrowotnych, wymagających specjalnych warunków transportu. Środki transportu sanitarnego muszą spełniać cechy techniczne i jakościowe określone w Polskich Normach przenoszących europejskie normy zharmonizowane.

Co do tego zwolnienia, urzędy skarbowe przykładają wagę do dwóch kwestii. Po pierwsze, posiadanie certyfikatu Polskich Norm jest kluczowe – podatnik, który przewoził krew uprzywilejowanym pojazdem, ale bez PN nie skorzystał ze zwolnienia dla transportu sanitarnego. Po drugie – transport sanitarny może być wykonywany jedynie własnymi pojazdami – kierowcy karetek nie korzystają ze zwolnienia. Po trzecie wreszcie, urzędy i TSUE wielokrotnie podkreślało, że zwolnione mogą być świadczenia związane z konkretnym procesem leczniczym.

Zwolnienia z VAT dla usług medycznych – podsumowanie

Zwolnienie z VAT przysługuje usługom, które mają na celu profilaktykę, leczenie lub poprawę zdrowia. Jednakże, spełnienie tego warunku nie zawsze jest oczywiste, zwłaszcza w przypadku usług medycyny estetycznej czy badań profilaktycznych.

Kluczowe aspekty zwolnień z VAT dla usług medycznych są zarówno podmiotowe jak i przedmiotowe. Istotny jest cel usług, jego związek ze zdrowiem lub życiem pacjenta, uprawnienia i działalność usługodawcy, a czasami również usługobiorcy.

Interpretacja przepisów dotyczących zwolnienia z VAT dla usług medycznych jest złożona i zależy od konkretnych okoliczności. Wiele kwestii jest wciąż przedmiotem sporów między podatnikami a organami podatkowymi. Dlatego też, w przypadku wątpliwości, zapraszamy do kontaktu. Możemy pomóc w zidentyfikowaniu ryzyk związanych ze stosowaniem zwolnienia, a także je zniwelować.

Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej, skontaktuj się z naszą kancelarią pod numerem telefonu:
+48 690 009 732

napisz do nas e-mail:
info@walawski.com

Możesz również napisać do nas na Facebooku:
Nasz profil na Facebooku